Reforma programu „Czyste Powietrze” przynosi istotne zmiany, a jednym z jej najważniejszych elementów jest wprowadzenie operatorów. Ich zadaniem będzie usprawnienie realizacji inwestycji oraz wsparcie beneficjentów. Kim będą operatorzy, jakie mają obowiązki i dlaczego są niezbędni? Oto wszystko, co warto wiedzieć.
Czym jest program „Czyste Powietrze” i jaka jest rola operatorów?
Program „Czyste Powietrze” ma na celu poprawę jakości powietrza w Polsce poprzez finansowanie inwestycji w termomodernizację budynków. Wprowadzenie operatorów ma usprawnić realizację tego programu. Operatorzy będą odpowiedzialni za:
- nadzór nad realizacją inwestycji,
- wsparcie beneficjentów w procesie aplikowania,
- kontrolę wykorzystania środków finansowych.
Planowane jest utworzenie od trzech do pięciu operatorów w każdym województwie. Ich rekrutacja rozpocznie się już pod koniec lutego, co oznacza, że zmiany wejdą w życie niebawem.
Czytaj także:
Co z dotacjami 100% w programie Czyste Powietrze? Wyjaśniamy szczegóły reformy
Kto może zostać operatorem?
Funkcję operatora będą mogły pełnić różne podmioty, jednak firmy wykonawcze zostały wykluczone, aby zapobiec konfliktom interesów. Operatorami mogą być:
- Gminy – posiadające zaplecze administracyjne i znajomość lokalnych potrzeb.
- Banki – ich doświadczenie w finansowaniu ekologicznych inwestycji oraz szeroka sieć placówek to ogromny atut.
- Organizacje pozarządowe (NGO) – zdolne do wspierania programu dzięki swojemu doświadczeniu w projektach społecznych.
- Audytorzy energetyczni – ich wiedza techniczna jest kluczowa dla oceny efektywności inwestycji.
Decyzja o wykluczeniu firm wykonawczych wynika z potrzeby zachowania obiektywizmu. Jak zauważa Robert Gajda, wiceszef NFOŚiGW, „Nie możemy dopuścić do sytuacji, w której wykonawca sam siebie kontroluje – to byłoby zbyt duże ryzyko”.
Jak działa system operatorów?
Nowy system operatorów bazuje na współpracy z Centralną Ewidencją Emisyjności Budynków (CEEB). Połączenie tych baz danych pozwoli:
- Lepsza identyfikacja potrzeb – system wskaże regiony wymagające największej uwagi, np. obszary dotknięte ubóstwem energetycznym.
- Przyspieszenie procesów – skrócenie czasu rozliczenia inwestycji i zwiększenie przejrzystości.
- Kontrola efektywności – monitorowanie realizacji projektów i szybka identyfikacja problemów.
Liczba operatorów i wyzwania związane z rekrutacją
Aby obsłużyć planowane 1,6 miliona inwestycji do 2029 roku, potrzeba około 2000 osób zaangażowanych w rolę operatorów. Według NFOŚiGW, największe wyzwania to:
- Niedobór NGO-sów – organizacje pozarządowe są ważnym elementem systemu, jednak ich liczba może być niewystarczająca.
- Elastyczność gmin – gminy muszą dostosować swoje struktury do nowych zadań, co może opóźnić ich zaangażowanie.
- Zrozumienie funkcji operatora – nowe obowiązki wymagają odpowiednich szkoleń i wsparcia organizacyjnego.
Korzyści finansowe dla operatorów
Dla gmin i innych podmiotów pełniących rolę operatorów przewidziano atrakcyjne wynagrodzenie. Każdy przetworzony wniosek to ponad 1700 zł wynagrodzenia – osiem do dziesięciu razy więcej niż obecnie. Takie środki mają być motywacją do aktywnego uczestnictwa w programie.
Dlaczego firmy wykonawcze nie mogą zostać operatorami?
Jednym z głównych problemów programu „Czyste Powietrze” jest brak wykonawców, co wpływa na tempo realizacji inwestycji. Jednak firmy wykonawcze zostały wykluczone z funkcji operatorów, aby uniknąć ryzyka konfliktu interesów. Wprowadzenie takich zasad jak:
- wykluczenie firm wykonawczych z procesu kontrolnego,
- określenie maksymalnych cen za usługi budowlane,
ma na celu poprawę przejrzystości i efektywności systemu. Jak podkreśla Gajda, „Nie może być tak, że średnia marża w budownictwie wynosi 5-10%, a w programie firmy zarabiały kilkadziesiąt procent”.
Połączenie danych z CEEB – innowacyjne rozwiązanie
Integracja systemu „Czyste Powietrze” z CEEB przynosi wiele korzyści:
- Dokładniejsze dane – pozwalają na precyzyjne wskazanie regionów wymagających wsparcia.
- Szybszy dostęp do informacji – beneficjenci zyskają lepszy dostęp do potrzebnych danych.
- Efektywniejsza kontrola – proces monitorowania inwestycji stanie się bardziej przejrzysty.
Kiedy rusza konkurs na operatorów?
Według informacji NFOŚiGW, konkurs na operatorów ma rozpocząć się pod koniec lutego. Proces wdrażania będzie wymagał dostosowania struktur organizacyjnych w gminach oraz przeszkolenia przyszłych operatorów. Choć na początku liczba zaangażowanych podmiotów może być niewystarczająca, system ma szansę na szybkie rozwinięcie.
Skorzystaj z pomocy ZIPE
Program „Czyste Powietrze” otwiera nowe możliwości dla inwestorów ekologicznych, a wsparcie operatorów pozwoli na jeszcze lepsze wykorzystanie środków. Firma ZIPE z Bielska Podlaskiego oferuje kompleksowe wsparcie w realizacji projektów OZE, elektryki, smart home, kamer, automatyki i alarmów. Nasi specjaliści pomogą Ci w realizacji inwestycji zgodnie z nowymi zasadami programu. Skontaktuj się z nami i zyskaj profesjonalne wsparcie na każdym etapie swojej inwestycji!
Podsumowanie
Wprowadzenie operatorów do programu „Czyste Powietrze” to krok w stronę większej efektywności i przejrzystości. Dzięki nowemu systemowi beneficjenci mogą liczyć na lepsze wsparcie, a inwestycje – na szybsze rozliczenie. Mimo początkowych wyzwań, takich jak rekrutacja odpowiedniej liczby operatorów, inicjatywa ta ma szansę znacząco przyczynić się do poprawy jakości powietrza w Polsce.